Роль вариантов тромбофильного гена в этиопатогенезе ишемического инсульта при covid-19

Abstract

COVID-19 kasalligida kuzatiladigan o’gir asoratlardan biri ishemik insult bo’lib, nafaqat COVID-19 kasalligi davomida balki, kasallikdan halos bo’lgan insonlarda ham nisbatan ko’proq namoyon bo’lmoqda. Post-COVID-sindrom kasalligidan aziyat chekayotgan bemorlarda prokoagulyant va antikoagulyant balansi buzilgani sababli tromboz sodir bo’lish ehtimoli juda yuqoriligicha saqlanadi. Buning asosiy sabablaridan biri folat sikli genlari (MTHFR, MTRR, MTR) va angiogenez omili – VEGFAga aloqador hisoblanadi. Folat sikli genlari defitsiti yoki yetarli ekspressiyalanmasligi surunkali endotelial disfunksiyaga sabab bo’lib, bu holat COVID-19 kasalligida yanada og’irlashadi, VEGFA omilini yetarli ekspressiyasilanmasligi ishemik zonada angiogenez jarayoni sodir bo’lishini buzilishiga sabab bo’lish orqali ishemik insult sodir bo’lish chastotasini oshiradi. Uzbek populatsiyasida bu muammoga sabab bo’luvchi polimorf genlarni o’rganish, populyatsiya ichida moyil insonlarni ajratishga yordam beradi, hamda, shu insonlarda maxsus profilatika yoki davolash usullarini amalga oshirish orqali ishemik insult va boshqa xil COVID-19 asoratlaridan asrashda muhim axborotlardan hisoblanadi.