Abstract:
Insoniyat qadim zamonlardan beri yaralarni davolab keladi. Yaralarni
davolash haqidagi eng qadimgi ma'lumotlar qadimgi shumerlarning gil lavhalarida
topilgan, ular miloddan avvalgi 2500 yilga tegishli. Ular yaralarni suv va sut bilan
yuvish jarayonini, so'ngra asal va qatron bilan bandajni qo'llashni tasvirlaydi.
Yaralar ko'p sabablarga ega; ba'zilari jarrohlik natijasidir, ba'zilari travma
natijasidir va boshqalar bosim yoki qirqish kabi tashqi omillar yoki diabet yoki qon
tomir kasalliklari kabi asosiy sharoitlar natijasidir.
Hisob-kitoblarga ko'ra, Evropada 1,5-2 millionga yaqin odam turli xil
jarohatlar bilan yashaydi, surunkali yaralar ustunlik qiladi [1]. Qo'shma Shtatlarda
o'tkir jarohatlardan kelib chiqqan surunkali yaralar bir vaqtning o'zida 6,5
millionga yaqin odamga ta'sir qiladi [2].
Klinik tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, statsionar bemorlarning 50% gacha
yaralari bor. G'arbiy Avstraliyadagi davlat kasalxonalarida 5800 bemorni o'rganish
shuni ko'rsatdiki, 49% jarohatlar bor. Bemorlarning 31 foizida o'tkir jarohatlar, 9
foizida to'shakda yaralar, 8 foizida esa terining shikastlanishi kuzatilgan [3].
Yaralarning katta qismi normal jarohatni davolash jarayoni (gemostaz,
yallig'lanish, ko'payish, etuklik) hech qanday cheklovlarsiz o'tadi. Biroq, muhim
ozchilik bu bosqichlardan o'ta olmaydi, natijada surunkali jarohatlar bilan bog'liq
kasalliklar va xarajatlar kelib chiqadi. Yara to'shagini tayyorlash tabiiy
davolanishni tezlashtirish yoki teri greftlari, dermal matritsalar yoki boshqa terini
qoplaydigan mahsulotlar kabi muqobil davolash usullarini osonlashtirish uchun
yarani davolash deb ta'riflanadi. Bu, ayniqsa, davolanish imkoniyatlarini
yaxshilash uchun yaralarni tizimli ravishda baholashda juda muhimdir.
Ensiklopediyalarga ko'ra yaraning kundalik tibbiy bo'lmagan ta'rifi butun
qalinligi bo'ylab integumental yoki ichki to'qimalarning, ba'zan esa ichki
organlarning anatomik yaxlitligini buzishdir
